Zwart-wit fotograaf Ruth Bernhard (101) overleden

Afgelopen maandag is de fotograaf Ruth Bernhard in San Francisco overleden. Zij stond bekend om haar bijzondere foto’s van het vrouwelijke lichaam en haar stillevens. Bernard fotografeerde alleen in zwart-wit. Ze is 101 jaar geworden.
door Stef van ’t Land

Bernhard werd in 1905 geboren in Berlijn. In 1929 vertrok ze naar de VS, New York, twee jaar na ze afstudeerde aan de Berlin Academy of Art. Daar kocht ze een camera en de rest van haar leven zou ze niet meer zonder kunnen. In een door Kenneth Baker geschreven profiel in 2001 zegt Bernhard dat het mogen fotograferen een cadeau van de goden moet zijn. Ze kon zich niets beters voorstellen.

Een ontmoeting in 1935 met Edward Weston (1886 – 1958) veranderde haar visie op de fotografie. ‘Een lichtstraal in een donkere kamer’, zoals ze het zelf omschreef. Weston fotografeerde voornamelijk het vrouwelijke lichaam en details uit de natuur zoals groenten en schelpen en de duinen. Zijn briljante composities en fijne tonen zouden het kenmerk worden van een beweging onder de naam Straight Photography.
Bernhard leerde veel van Weston op het gebied van creativiteit en de artistieke complicaties. In haar werk is duidelijk terug te zien dat hij haar heeft geïnspireerd.

Bernhard gaf colleges op universiteiten. Ze was een graag geziene gastdocent. Ze heeft tot haar 95ste voor de klas gestaan. Haar werk is te bewonderen in de grootste musea over de wereld. In het Museum of Modern Art in New York, The Metropolitan Museum of Art en in de Bibliothèque Nationale in Paris. De afgelopen vijftig jaar reizen haar foto’s van tentoonstelling naar tentoonstelling en worden ze vaak in grote bladen gepubliceerd. In 1986 werden haar naaktportretten gebundeld in het boek The Eternal Body, dat werd bestempeld met het embleem Photography Book of the Year.

Met haar foto’s stelde ze zichzelf het doel om de complexiteit van figuren harmonisch vorm te geven, om de aangeboren realiteit die ieder organisme op aarde van een uniek karakter voorziet te onthullen en tot een simpele vorm te reduceren. Schelpen en lichamen golvend en organisch afbeelden en haast tot het spirituele te verheffen. Haar foto’s belichamen een magische en dromerige wereld waarin de toeschouwer de kans krijgt om de dagelijkse werkelijkheid even te vergeten, maar waarin je toch met je neus op de feiten wordt gedrukt, op de wonderschone feiten van ons dagelijkse leven wel te verstaan.

Voor Bernhard was fotografie een eenzaam beroep. Je bent immers altijd alleen met de camera. ‘Maar zodra je ziet dat alles dat alles op aarde met elkaar in contact staat, zodra je ziet dat er onder het oppervlak oneindige verbindingen bestaan, ben je nooit meer alleen.’

Uitspraak van Bernhard:
“For me, the creation of a photograph is experienced as a heightened emotional response, most akin to poetry and music, each image the culmination of a compelling impulse I cannot deny. Whether working with a human figure or a still life, I am deeply aware of my spiritual connection with it. In my life, as in my work, I am motivated by a great yearning for balance and harmony beyond the realm of human experience, reaching for the essence of oneness with the Universe.”

• Een van haar bekendste foto’s: In the box, horizontal

• Meer over Ruth Bernard op www.womeninphotography.org

• PS van de schrijver: In the Box, horizontal is een bron van inspiratie geweest voor de dvd-hoes van de film Boxing Helena, het regiedebuut van Jennifer Lynch, dochter van de geweldige regisseur David Lynch.